|
|
Woord Vooraf
Beste lezer,
Grote rechtszaken, causes célèbres, famous trials, of welke naam ze ook mogen dragen slagen er altijd wel in om de harten en de geesten van de rechtshistorici te beroeren. Een voorbeeld daarvan vormt het boek Historische rechtszaken dat enkele jaren geleden verschenen is bij Ars Aequi. Een boek dat aan onze aandacht ontstnapt was (en dat we bij wijze van Wiedergutmachung in dit voorwoord vermelden), is: D’amour fous en querelles d’héritage. Trois surprenantes affaires judicaires au temps de Napoléon Ier van Michel Verwilghen, emeritus hoogleraar van de UCL en een groot kenner van recht en geschiedenis. Het boek gaat over controversiële huwelijken, tragische overlijdens en uiteraard de rechtszaken nadien. Napoleon en andere vorsten en hun entourage op vier continenten spelen er een rol in. Nochtans gaan wij er wel degelijk van uit dat onze lezers dit boek niet zullen doornemen om te smullen van schandaaltjes uit lang vervlogen tijden, maar om beter te vernemen hoe het Hof van Cassatie tewerk ging in zijn eerste decennia. Die drie rechtszaken waarin de overgang van het Ancien Régime naar het codificatietijdperk weerspiegeld wordt, en waarvan de aanknopingspunten in Italië, Egypte, de Antillen en Rusland te zoeken zijn, vertonen inderdaad een merkwaardige gemeenschappelijke trek: alle drie processen kwamen bij het Hof van Cassatie in Parijs terecht. Voor alle drie zijn de conclusies van de Procureur-Generaal bekend: niet minder dan Merlin de Douai.
(Met dank aan Alain Wijffels die ons wel meer wijst op iets dat we over het hoofd gezien hadden.)
Met vriendelijke groeten
Dirk HEIRBAUT, Bruno DEBAENST, Stefan HUYGEBAERT, Sebastiaan VANDENBOGAERDE & Maarten VANKEERSBILCK
|
1. Recente Publicaties
|
- VAN DEN BROECK Jan, Vakantiewerken. Essayistische novelle, Gierle, Drukkerij Provo, 2013, 104 p.
Na zijn historische roman die zich in de Oostenrijkse Nederlanden afspeelt (waarmee de auteur goed vertrouwd is), heeft Jan Van Den Broeck nu ook een “essayistische novelle” gepubliceerd, waarin het professioneel werk en de vrije tijd van een universitaire docent (nee, geen rechtshistoricus, maar we blijven toch in de meta-juridische sfeer...) tijdens een vlijtige zomervakantie wordt gadegeslagen. Jan Van Den Broeck mag al vele jaren op emeritaat zijn, maar de novelle getuigt ervan dat hij gevoelig blijft voor de evolutie van mentaliteiten, houdingen en taalgebruik in Vlaanderen. Geen harde oordelen of ongenuanceerde polemieken, maar een constante zoektocht naar het evenwicht van een gulden middenweg. Is hedendaags Vlaanderen, of althans universitair Vlaanderen, werkelijk zo minzaam en redelijk?
|
|
- VERWILGHEN Michel, Trois surprenantes affaires judiciaires au temps de Napoléon I. D'amours fous en querelles d'héritage, Brussel, Racine, 2011, 560 p.
Voici l'histoire véridique de trois couples aux destinées exceptionnelles et étrangement semblables. Chacun d'eux s'est formé entre le XVIIIe siècle finissant et l'aube du siècle suivant, un temps de profondes mutations politiques issues de révolutions et de guerres. La vie de ces couples s'imbrique dans la grande Histoire des peuples et des souverains qui les gouvernaient alors. Parmi ces puissants, l'incontournable Napoléon Bonaparte tient une place importante, mais d'autres monarques réapparaissent, avec leur entourage de princes et princesses, d'officiers, de magistrats, de ministres, de diplomates... Découvrez comment se nouèrent ces couples, comment survint leur brisure et ce qui s'ensuivit. Les faits rapportés, répartis sur quatre continents et une demi-douzaine de pays, dévoilent avec une forte intensité la puissance de l'amour humain tout autant que le déchirement de la condition terrestre. Chaque fois, une célébration nuptiale controversée cède la place, par suite d'événements tragiques, à de sordides querelles de succession. Ces trois destinées parallèles suscitent alors l'ouverture de procès à rebondissements, qui convergent finalement vers ce palais mythique de Paris abritant, sur l'île de la Cité, la Cour de cassation de France. Que décida-t-elle ?
|
|
- PIRET Bérengère, BRAILLON Charlotte, MONTEL Laurence en PLASMAN Pierre-Luc (eds.), Droit et Justice en Afrique coloniale. Traditions, productions et réformes, Brussel, Université Saint-Louis, 2014, 214 p.
Het boek Droit et Justice en Afrique coloniale. Traditions, productions et réformes onder leiding van Bérengère Piret, Charlotte Braillon, Laurence Montel en Pierre-Luc Plasman komt er in een tijd van hernieuwde belangstelling onder rechtshistorici voor het koloniale recht en een hernieuwing van de Afrikaanse en koloniale studies in de Franstalige wereld, alsook kort na de herdenkingen rond een halve eeuw Afrikaanse onafhankelijkheid. Focus van het boek vormt de creatie en transformatie van het koloniale recht en de koloniale justitie binnen een samenkomen van overheidsbelangen tegenover lokale culturele en territoriale situaties. In welke mate werden nieuwigheden geïntroduceerd, of was er bovenal sprake van recyclage? Tot op welke hoogte was het koloniale gebeuren een innovatiefactor op (ge-)rechtelijk en administratief niveau? Op deze vragen trachten de acht bijdragen antwoorden te bieden.
|
|
|
2. Call For Papers
- 15-17 mei 2014, Totalitarianism, Law and the idea of Europe, University of Helsinki, Finland
Als eerste grootschalig event binnen het project "Reinventing the Foundations of European Legal Culture 1934-1964", dat de ontstaansgeschiedenis van het idee van een gemeenschappelijke Europese rechtsgeschiedenis onderzoekt, wil deze workshop zich toespitsen op de geschiedenis van totalitair gedachtengoed, nationalisme en rechtstradities. Naast de keynote speakers Wolfgang Ernst (Zürich), Peter Fritzsche (Illinois), Nancy Partner (McGill) en Bo Stråth (Helsinki) zijn bijdragen welkom rond totalitaire ideologie en individuele identiteit, geschiedenis en verhaal, nationalisme en recht, de thematische ontdekking van Europa en de (dis-)continuïteit van Europese (rechts-)traditie. Abstracts zijn welkom op het adres van Heta Björklund.
- 5 - 8 juni 2014, Journées Internationales d’Histoire du Droit : Le juge dans l’histoire : entre création et interprétation du droit, Ljubljana
Onder de titel Le juge dans l’histoire : entre création et interprétation du droit houdt het departement rechtsgeschiedenis van de faculteit rechten van de Universiteit van Ljubljana de eerstvolgende Journées Internationales d’Histoire du Droit. De (historische) rol van de rechter in relatie tot zijn beroepsnormering/-reglementering enerzijds en in verhouding tot gerechtigheid anderzijds, vormen twee belangrijke aandachtspunten van het congres. Ook enkele papers buiten dit thema zullen worden toegelaten. Tijdens een rondetafelgesprek zullen jonge doctorandi elkaars onderzoeken kunnen leren kennen. De voertaal is het Frans - of per uitzondering het Engels. Inschrijvingen gebeuren tot 10 maart 2014 aan het adres van professor Janez Kranjc. Praktische informatie bekomt men via katja.skrubej@pf.uni-lj.si.
- Eind november 2014 - Law and Revolution in Ireland: Law and Lawyers before, during, and after the Cromwellian Interregnum, Dublin.
Naar aanleiding van de Irish Legal History Society Winter Discourse op 28 november vindt een congres plaats over de Ierse rechtsgeschiedenis van de zeventiende eeuw. Meer specifiek behandelt het congres de geschiedenis van recht en advocaten in de algemene crisis voor, tijdens en na het Cromwelliaanse interregnum. Dit omhelst zowel de periode voor de rebellie van 1641, de aanpassing van het recht aan de nieuwe politieke realiteit na 1649, als het gebruik ervan tijdens de restauratie na de jaren 1660. Papers zijn samen met relevante informatie welkom tot mei 2014 op het adres van dr. Dr. Coleman A. Dennehy.
- 11-12 december 2014, Les avocats en temps de guerre. Représentations d’une profession face à la crise, Nice.
Sinds het optreden van Demosthenes en Cicero is de advocaat, meer dan louter een lid van een juridische beroepsgroep, ook een burger en politieke actor met een sociale rol. Met die gedachte in het achterhoofd wil het E.R.M.E.S., de organisator van dit internationaal colloquium, zich toespitsen op de figuur van de advocaat in tijden van oorlog, los van welke periode dan ook, in de Frans-Italiaanse context. De handelingen van het colloquium zullen verschijnen in het tijdschrift van S.I.P.H.A. (Société Interationale d’Histoire de la Profession d’Avocat), en voorstellen zijn welkom tot 15 maart 2014 bij ugo.bellagamba@unice.fr.
Het programma kan u hier raadplegen.
|
|
3. Kalender
- 2 – 4 april 2014, Das Tier in der Rechtsgeschichte, Heidelberg
Nog meer dan vandaag speelden dieren tijdens de voorbije eeuwen een belangrijker rol, tussen nut en bedreiging, in het dagelijkse leven van mensen. Dit bracht ook regelgevingen in zowat alle belangrijke rechtsteksten met zich mee, vanaf het vroegmiddeleeuwse stamrecht tot het Pruisische Landrecht (1794). Om die reden organiseert de Forschungsstelle Deutsches Rechtswörterbuch van de Heidelberger Akademie der Wissenschaften een interdisciplinair congres, dat in het bijzonder die verhouding tussen mens en dier zoals weergegeven in het recht als onderwerp heeft. Inhoudelijk gaat dit van het paard in het straatverkeer over het asiel voor alpenkoeien tot de heraldische leeuw. Meer informatie en het programma bekomt men via deze link.
- 10-11 april 2014 - ‘The Ten Commandments in medieval and early modern culture’, Gent
De vakgroep Letterkunde van de Gentse faculteit Letteren en Wijsbegeerte organiseert op 10 en 11 april 2014 te Gent een internationale conferentie over de Tien Geboden in de middeleeuwen en Vroegmoderne Tijd. Keynote speakers van dienst zijn Robert J. Bast (University of Tennessee, Knoxville) en Uta Störmer-Caysa (Johannes Gutenberg-Universität, Mainz). De organisatoren hopen de decaloog te herbekijken in zijn diverse tekstuele en visuele voorkomens, in het bijzonder vanaf de verhoogde aandacht in de twaalfde eeuw. De nadruk wordt daarbij gelegd op de brede culturele context waarbinnen de Tien Geboden functioneerden, alsook de theologische en methodologische aspecten van het onderzoek. Meer informatie staat te lezen op de conferentiewebsite.
- 23 tot 25 april 2014 – Seminar zur Polizeientwicklung im 20. Jahrhundert, Münster
De Deutsche Hochschule der Polizei (DHPol) in Münster organiseert van 23 tot 25 april een seminarie over politieontwikkelingen in de twintigste eeuw. Verschillende aspecten uit de twintigste-eeuwse politiegeschiedenis komen aan bod, met als doelgroepen politiemedewerkers, sociale wetenschappers en historici en studenten binnen en buiten het politieonderzoek. Praktische informatie kan worden ingewonnen via de congresmededeling of bij Uwe Breitner van de Deutsche Hochschule der Polizei, inhoudelijk kan men terecht bij Dr. Wolfgang Schulte.
- 30 - 31 mei 2014: Société d'histoire du droit et des institutions des pays flamands, picards et wallons - Journées internationales d'histoire du droit et des institutions, Utrecht
Ter gelegenheid van de herdenking van de vrede van Utrecht (1713), gaan de Journées internationales d'histoire du droit et des institituions door in Utrecht. Deelnemers zijn welkom op vrijdag 30 en zaterdag 31 mei, vanaf 09.30 in de Senaatszaal van de Universiteit van Utrecht, Academiegebouw, Domplein 29 in Utrecht. Het thema voor deze editie is "La Guerre de l'antiquité au monde contemporain. Droit, institutions, diplomatie, économie et société".
Inschrijven kan bij Emese von Bóné. Het inschrijvingsformulier en verdere informatie kan u hier vinden.
- 24 juni 2014 - Inaugurele rede prof. Giuseppe Falcone, Rijksuniversiteit Groningen
Op 24 juni 2014 zal prof. Giuseppe Falcone zijn inaugurele rede houden ter ere van de aan hem gegunde H.J. Scheltemaleerstoel voor Byzantijns Recht aan de Rijksuniversiteit Groningen. Voorafgaand aan dit heuglijke feit organiseert de sectie Rechtsgeschiedenis in samenwerking met de Universiteit van Palermo (Italië) een symposium over Byzantijns Recht. Dit zal gehouden worden op maandag 23 en dinsdag 24 juni 2014 te Groningen in de Senaatskamer (Academiegebouw), Broerstraat 5.
Het volledige programma kan u hier raadplegen.
- 16 - 20 september 2014 - Congres van de Société Internationale Fernand De Visscher pour l’Histoire des Droits de l’Antiquité: Principe et regula iuris, Napels
- 29 – 30 november 2014 – The Historical Origins of International Criminal Law, New Dehli
Onder de titel The Historical Origins of International Criminal Law organiseert het Forum for International Criminal and Humanitarian Law twee rechtshistorische congressen. Na het congres in Hong Kong van 1 en 2 maart over historische processen en gebeurtenissen uit het internationaal strafrecht tot de periode na de tweede wereldoorlog, volgt in New Dehli op 29 en 30 november een congres over de meer recente geschiedenis. Dit congres gaat op zoek naar het gemeenschappelijke hinterland van het internationaal strafrecht en wordt mede georganiseerd door het Centre for International Law Research and Policy, het European University Institute (Department of Law), Peking University en Waseda University Law School.
|
| |
|
4. Varia
- 10 maart 2014 - Rechtshistorische causerie door Prof. dr. Geert Van Goethem: Philadelphia Revisited. Het mandaat van de International Labour Organisation (ILO) in het licht van de oprichting van de Verenigde Naties.
De ILO was de enige internationale organisatie uit het Volkenbondcircuit die de storm van de Tweede Wereldoorlog overleefde. De nieuwe en wervende principeverklaring van Philadelphia (1944) gaf haar een krachtig mandaat op basis waarvan niet alleen sociale en arbeidsstandaarden, maar ook mensenrechten tot haar bevoegdheid gingen behoren. Dat is sinds jaar en dag het algemeen aanvaarde verhaal. Recent onderzoek, waarbij de ILO wordt bekeken binnen het bredere kader van de ontwikkeling van een wereldorganisatie, stelt dit officiële verhaal meer en meer in vraag. Misschien is het moment nabij om meteen ook enkele antwoorden te formuleren.
De causerie gaat door in de Faculteit Rechtsgeleerdheid, Vergaderzaal Instituut Rechtsgeschiedenis, 16 u., Universiteitstraat 4, gang C 5, gelijkvloers.
Gelieve uw komst te melden aan Karin.Pensaert@Ugent.be.
|
|
Met vriendelijke groet,
Dirk Heirbaut,
Bruno Debaenst,
Sebastiaan Vandenbogaerde,
Maarten Vankeersbilck.
M.m.v.
Wim Decock
Frederik Dhondt
Alain Wijffels
|
Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden , mail dan naar een van de editors:
Dirk Heirbaut
Bruno Debaenst
Sebastiaan Vandenbogaerde
Maarten Vankeersbilck
De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be
Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.
|
