|
|
Woord Vooraf
Geachte lezer,
Met vriendelijke groeten,
Dirk Heirbaut
namens de redactie
|
1. Recente Publicaties
|
|
- B. DELBECKE & B. DEBAENST (eds.), Malcontenten van de moderniteit, Gent, Academia Press, 2015, 245 p.
Toen de kersverse Belgische natiestaat op 7 februari 1831 een nieuwe grondwet boven de doopvont hield, werd daarin vereist dat juryrechtspraak er niet alleen moest zijn voor gemeenrechtelijke misdaden, maar ook voor politieke misdrijven en drukpersmisdrijven. Het proces voor politieke en perszaken kon wel nog achter gesloten deuren worden gehouden, mits een unanieme beslissing van het Hof. Deze welwillende houding ten aanzien van politieke delinquenten leidde later in de negentiende eeuw tot bijkomende gunstmaatregelen, zoals de invoering van een exceptie in het uitleveringsrecht (1833) en de introductie van een bijzonder penitentiair regime (1867). In de loop van diezelfde eeuw creëerden verschillende gelegenheidswetten nieuwe politieke delicten, maar over de relevantie van de jurywaarborg groeide mettertijd ook twijfel. De twee wereldoorlogen in de eerste helft van de twintigste eeuw waren hierbij sleutelmomenten. Na de Eerste Wereldoorlog werden
verschillende gunstmaatregelen teruggeschroefd, en de epuratiedossiers in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog werden zelfs niet meer voor de jury maar voor de Krijgsgerechten gebracht. In de naoorlogse periode, ten slotte, werden politieke zaken niet meer voor het Hof van Assisen gebracht, zodat de jurywaarborg voor politieke misdrijven vandaag dode letter is geworden. Toch wordt de bevoegdheid van de volksjury nog regelmatig geclaimd.
Alle informatie kan u hier vinden.
Dit boek vormt de neerslag van de studiedag over de geschiedenis van het politiek misdrijf, gehouden op 5 juni 2013 in de KU Leuven – KULAK. Dr. Bram Delbecke (KU Leuven – KULAK) en Dr. Bruno Debaenst (Universiteit Gent) zijn beiden rechtshistorici gespecialiseerd in de recente Belgische rechtsgeschiedenis.
|
|
|
-
T. THOMASSEN, Instrumenten van de macht. De Staten-Generaal en hun archieven 1576-1796, Hygens ING.
De Staten-Generaal hebben tussen 1576 en 1796 ruim een half miljoen besluiten genomen. Deze besluiten zijn vastgelegd in honderden resolutieregisters en vormen de kern van een archief dat meer dan 1200 meter beslaat. De Staten-Generaal hadden invloed op alle uithoeken van de wereld. Het archief van deze machtige instelling vormt dan ook een bron van onschatbare waarde voor de geschiedenis van Nederland.
Wie ze effectief wil raadplegen en interpreteren, wie zijn weg wil vinden tussen duizenden resolutieboeken, brievenbundels, verbalen, rekeningen, aktenboeken, traktaten en eigentijdse archieftoegangen, moet niet alleen enig inzicht zien te verwerven in de toenmalige administratieve gewoontes, maar ook in rol die de vergadering speelde binnen het bondgenootschap, de institutionele omgeving waarbinnen ze haar taken uitvoerde, de typen activiteiten die ze daarbij ontplooide en de manier waarop ze die activiteiten organiseerde. Door de gebrekkige documentatie van de werkprocessen en procedures en de talloze ingrepen die de archieven hebben ondergaan moet men daarbij onder alle interpretatielagen zien te kruipen die er gedurende vier eeuwen overheen zijn gelegd.
Dit boek is geschreven om die sluiers op te lichten door een gedetailleerde analyse van de archieven en van de werkprocessen die die archieven hebben gegenereerd. Het kan daardoor worden gelezen als een biografie van de archieven van de Staten-Generaal en als een biografie van de Staten-Generaal zelf. Het boek is online te consulteren.
|
|
2. Call For Papers
- 21-22 april 2016 - Workshop ESIL Research Forum Beyond the Western Paradigm? Towards a Global History of International Law, Istanbul (Turkije)
Naar aanleiding van het ESIL Research Forum (Koç University Law School en Center for Global Public Law in Istanbul) roept de ESIL Interest Group on the History of International Law op om papervoorstellen in te sturen voor een workshop over een globale benadering van het internationaal recht. De aanvragen mogen zowel in het Engels als in het Frans worden opgesteld. De workshop is vooral bedoeld voor jonge onderzoekers, doctorandi en post-doctorale onderzoekers, binnen het domein van dede rechtsgeschiedenis, geschiedenis, politieke wetenschappen en het internationaal recht.
Elke inzending moet voldoen aan volgende criteria:
a) Abstract van maxium 400 woorden;
b) De voorkeurstaal waarin de presentatie zal gebeuren;
c) Beknopt curriculum vitae en contactgegevens van de applicant.
Abstracts moeten aan Shavana Musa worden gestuurd en dat voor 15 januari 2016. Het Steering Committee of the Interest Group zal de inzendingen beoordelen en deelnemers zullen worden ingelicht tegen 15 februari 2016.
- 6-8 mei 2016 - History of legal sources: the changing structures of law (22ste Annual Forum of Young Legal Historians), Belgrado (Servië).
Begin mei vindt de Europese hoogmis voor de jonge rechtshistorici, het Forum of Young Legal Historians, voor de 22ste keer plaats. Dit maal is de organisatie in handen van de jonge rechtshistorici van de Universiteit van Belgrado (Servië). Het thema is History of legal sources. Juridische bronnen en hun onderlinge verhouding stellen ons in staat de hoofdlijnen, het begrip en de toepassing van het recht binnen een bepaald systeem te bevatten.
Dit onderwerp biedt talloze mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek: juridische bronnen kunnen vanuit een rechtstheoretisch perspectief benaderd worden om de grondslag van een norm te kennen; vanuit historisch perspectief kunnen de vele verschillende juridische bronnen en hun hiërarchie in verschillende tijdvakken worden bekeken; vanuit praktisch oogpunt kunnen de gevolgen van specifieke rechtsbronnen in de echte wereld worden bekeken. Het doel van het Forum is om die complexiteit te bespreken en het belang van de verschillende juridische bronnen in verschillende juridische systemen doorheen de geschiedenis te onderkennen.
De volgende onderwerpen kunnen worden gezien als verbonden met het thema: de relatie tussen rechters en wetgevers, de hiërarchie van nationale en grensoverschrijdende juridische bronnen, conflict tussen wetten, de structurele verschillen tussen civil law en common law, de tegenstelling tussen publiek- en privaatrecht, de verdeling van de normatieve kracht tussen particuliere entiteiten en de staat, enz.
Papers over elk aspect van rechtsbronnen maken kans om aanvaard te worden. Eenieder wordt aangemoedigd innovatieve benaderingen en multidisciplinair onderzoek te presenteren. Interesse om deel te nemen? U stuurt uw abstract van max. 500 woorden en uw CV naar forum2016@aylh.org en dat vóór 1 februari 2016. Indien u vragen heeft kan u op hetzelfde e-mailadres het organiserend comité bereiken.
Andere praktische zaken: elke presentatie duurt max. 20 minuten en de conferentiebijdrage bedraagt €100. Hou ook de officiële webpagina http://www.aylh.org in de gaten, net zoals de facebookpagina.
De vergoeding moet worden betaald aan:
Andreja Katancevic, Tanaska Rajica 22 Krusevac
Rekeningnr. :RS35265050000010738802
BIC & Bank: RZBSRSBG RAIFFEISEN BANKA AD, BEOGRAD, RS
Mededeling: AYLH conference fee
- 24 - 26 juni 2016 - Eleventh Conference on Legal Translation, Court Interpreting and Comparative Legilinguistics (Legal Linguistics), Poznan (Polen).
Aan het Institute of Linguistics van de Adam Mickiewicz University in Posnan, Polen, wordt van 24 tot 26 juni 2016 de Eleventh Conference on Legal Translation, Court Interpreting and Comparative Legilinguistics (Legal Linguistics) gehouden. Meer informatie staat te lezen op de congreswebsite. Er is plaats voor rechtshistorische papers en panels. Dit congres geldt meteen ook als het 17th International Roundtables for the Semiotics of Law-congres, waardoor een selectie van de handelingen zal verschijnen in het International Journal for the Semiotics of Law - Revue internationale de Sémiotique juridique. Voorstellen en abstracts voor panels en papers in het Pools, Engels, Spaans, Russisch, Duits en Frans zijn welkom tot eind februari 2016. Net als eventuele vragen kunnen deze verzonden worden naar lingua.legis@gmail.com.
-
7-8 Oktober 2016 - Britisch Crime Historians Symposium (University of Edinburgh, Edinburgh, Schotland)
Het British Crime Historians Symposium verzamelt om de twee jaar om onderzoek omtrent strafrechtsgeschiedenis te bespreken. In principe beperkt deze conferentie zich tot de Britse eilanden en de vroegere Britse kolonies, maar het organiserend comité moedigt vergelijkende en transnationale studies aan. Dit jaar staat de bijeenkomst in het teken van:
* Interdisciplinariteit
* Comparatieve, internationale en transnationale geschiedenis
* De relatie tussen heden en verleden.
Keynotes Speakers zijn Professor David Garland (New York University) en Dr Julia Laite (Birkbeck, University of London). Geïnteresseerden kunnen een titel en bijhorend abstract indienen van max. 250 woorden. Uiteraard dienen de contactgegevens (naam, universiteit en afdeling, e-mail) meegedeeld te worden. Ook voorstellen om een panel te organiseren zijn welkom. In dat geval mag het doel van het panel slechts in 150 woorden worden omschreven, waarna elk lid zijn/haar abstract kan uiteenzetten. Alles kan gestuurd worden naar BCH5@ed.ac.uk en dat voor 31 maart 2016.
Het organiseren comité bestaat uit: Chloe Kennedy (School of Law, University of Edinburgh); Louise Jackson, David Silkenat en Rian Sutton (School of History Classics & Archaeology, University of Edinburgh). Indien u vragen heeft, dan kan u de organisatie bereiken via BCH5@ed.ac.uk.
|
|
3. Kalender
- 15 januari 2016 - Hommage aan prof. dr. Jean-Pierre Nandrin (Molenbeek, België)
Op 15 januari 2016 brengen collega's hulde aan wijlen professor Jean-Pierre Nandrin. Er zullen aan zijn echtgenote twee huldeboeken voorgesteld worden: een door de collega's van de Université Saint-Louis Bruxelles samengesteld uit bijdragen van onder meer professor Nandrin zelf en er wordt ook een speciale editie van Cahiers de la Fonderie voorgesteld. Iedereen die professor Nandrin heeft gekend, is van harte welkom op 15 januari 2016 om 18u00 in het Brussels Museum voor Arbeid en Industrie, bekend onder de naam La Fonderie, Ransfortstraat 27, 1080 Sint-Jans-Molenbeek. Uw aanwezigheid kan u aanmelden via info@lafonderie.be.
De boeken die worden voorgesteld zijn de volgende:
- P.-O. DE BROUX, A. HENDRICK, F. MULLER & B. PIRET, Jean-Pierre Nandrin, Hommes et normes. Enjeux et débats du métier d'un historien, 2016.
- Historien dans la cité. Hommage à Jean-Pierre Nandrin, Cahier de La Fonderie n°51, 2016.
- 19 januari 2016 - Doctoraatsverdediging Verwekt door de Tweede Wereldoorlog. Oorlogskinderen op de as Brussel-Berlijn. Voorspel – Geboorte – Onthaal. door Gerlinda Swillen (VUB, België)
Op dinsdag 19 januari 2016 verdedigt Gerlinda Swillen haar doctoraal proefschrift Verwekt door de Tweede Wereldoorlog. Oorlogskinderen op de as Brussel-Berlijn. Voorspel – Geboorte – Onthaal. aan de Vrije Universiteit Brussel. De verdediging gaat door om 14 uur in de Promotiezaal, D.2.01, Campus Oefenplein, Pleinlaan 2, Brussel.
Alle informatie kan u hier vinden.
Geïnteresseerden worden verzocht hun aanwezigheid vóór 13 januari 2016 te bevestigen bij vservran@vub.ac.be.
- 21-22 januari 2016 - Internationale conferentie: Penser l'ordre juridique médiéval et moderne (Clermont-Ferrand, Frankrijk)
De Université d'Auvergne organiseert samen met de universiteit van Bordeaux op 21 en 22 januari 2016 een internationale conferentie onder de titel: Penser l'ordre juridique médiéval et moderne; regards croisés sur la méthode des juristes. Deze conferentie biedt de gelegenheid om na te denken over een van de grote uitdagingen van de hedendaagse rechtsgeschiedenis: kunnen we via hedendaagse juridische categorieën het middeleeuwse en moderne rechtssysteem benaderen?
Dit symposium is het eerste deel van een groter project dat uiteindelijk moet leiden tot een nieuwe wetenschappelijke bijeenkomst in maart 2017 in Bordeaux. Het programma is bekend.
- 22-23 januari 2016 - Conferentie: The prince, the tyrant, the despot: representation of the Sovereign in Europe, from Renaissance to Enlightenment (1500-1800) (Parijs, Frankrijk)
De universiteit van Paris Ouest Nanterre La Défense organiseert samen met La Sorbonne Nouvelle Paris 3 en Toulouse Jean Jaurès deze pluridisciplinaire conferentie over de doctrine van soevereiniteit in het Vroeg-Moderne Europa die op zoek ging naar de juridische basis voor de macht van de soevereine vorst. Het programma van deze conferentie is bekend.
- 5 februari 2016 - Doctoraatsverdediging Victim reparation under the Ius Post Bellum: a Historical and Normative Perspective door Shavana Musa (Tilburg, Nederland)
Op vrijdag 5 februari 2016 verdedigt promovenda Shavana Musa haar doctoraal proefschrift Victim reparation under the Ius Post Bellum: a Historical and Normative Perspective aan de Universiteit van Tilburg. De verdediging start om 10u stipt in de Aula van het Cobbenhagengebouw, Tilburg University, Warandelaan 2, 5037 AB Tilburg. Interesse? Bevestig uw aanwezigheid of richt uw steunbetuigingen aan haar via shavana.phd.defence@gmail.com.
- 9-10 maart 2016 - Internationale conferentie: Defeating impunity, promoting international justice (ULB, Brussel)
Deze conferentie staat in het teken van de Belgische engagementen in het internationale recht en met het opzet om de nationale ervaring te kaderen binnen een internationaal perspectief. De vraag die centraal staat is hoe de rechterlijke macht tussen 1870 en 2015 omging met grove overtredingen van het internationale recht aan de vooravond van oorlogen en hoe juridische actoren reageerden op de uitdagingen veroorzaakt door een steeds belangrijker wordend internationaal recht. Het programma wordt later bekend gemaakt.
|
4. Varia
- Website Nomôdos integreert in www.univ-droit.fr
Op uitnodiging van de Conférence des Doyens de Droit et Sciences Politiques en de Université Numérique Juridique francophone integreerde de Franse rechtshistorische website Nomôdos in www.univ-droit.fr. Sinds 7 december 2015 kan u op die laatste website de webblog lezen. Ook de oude artikels die op Nomôdos verschenen zijn op de vernieuwde site terug te vinden.
- Doctoraatsonderzoek over de geschiedenis van het belastingsrecht in Nederlands-Indië
De ontwikkeling van een belastingsysteem speelt een belangrijke rol binnen het proces van staatsvorming. Dat geldt ook voor de ontwikkeling van koloniën naar soevereine staten. Het onderzoek richt zich op de ontwikkeling van het belastingsysteem in Nederlands-Indië, met een nadruk op de vroege twintigste eeuw. Het gaat daarbij om de vormgeving en uitvoering van de heffing en inning van belastingen in Nederlands-Indië. In de achttiende en negentiende eeuw werd daarbij enerzijds voortgebouwd op reeds bestaande lokale praktijken, zoals tolrechten en herendiensten. Daarnaast werden nieuwe stelsels geïntroduceerd, zoals de landrente en het cultuurstelsel. Onuitvoerbare regels en voorschriften, machtsmisbruik door ambtenaren, pachters en lokale hoofden en onvoldoende administratie en toezicht leidden in de praktijk veelal tot willekeur en een hoge belastingdruk. Vanaf het einde van de negentiende eeuw werd het belastingsysteem in verschillende fases hervormd, waarbij de koloniale staat de controle over de belastingheffing naar zich toetrok. In het huidige Indonesië zijn daarvan nog steeds sporen terug te vinden.
De centrale vraagstelling luidt: “Wat is de relatie tussen de ontwikkeling van het belastingsysteem en de vorming van de moderne koloniale staat Nederlands-Indië?” Deze vraag valt uiteen in deelvragen als: Wat was de fiscale erfenis van Nederlands-Indië in 1942, in termen van onder meer wet- en regelgeving en de organisatie van uitvoering en toezicht? Binnen welke lokale en Nederlandse normatieve kaders (politiek-bestuurlijke, fiscale, ethische, etc.) vond de ontwikkeling naar een nieuw belastingsysteem plaats, welke spanningen riep dit op en tot welke (beleids-)uitkomsten leidde dit? Welke consequenties had deze ontwikkeling voor de praktische uitvoering en de acceptatie van het belastingsysteem bij de lokale samenleving en het binnenlands bestuur?
Geïnteresseerd? U kan meer informatie vinden op de website en u dient uw kandidatuur in ten laatste op 15 januari 2016 via het online-platform.
- Post-doctorale onderzoekers universiteit Luik
De universiteit van Luik heeft fondsen voor het aanstellen van 25 post-doctorale onderzoekers via het programma FP7-MSCA-COFUND "Be International PostDoc". In dat programma kan elkeen van om het even welke discipline een voorstel indienen. Vereist is dat de aanvrager een doctoraatstitel buiten België haalde en er noch woonde noch werkte voor langer dan 24 maanden de voorbije drie jaar. Zij moeten bereid zijn om voltijds en exclusief aan de Universiteit van Luik te werken. De aanvrager moet ook zijn/haar doctoraat behaald hebben na 1 oktober 2010 en/of in de mogelijkheid zijn om de doctorstitel te halen voor 16 maart 2016.
Geïnteresseerden dienen hun kandidatuur in zoals beschreven in de Guide for applicants. De kandidatuur moet online ingediend worden voor 12 februari 2016, waarna in juni 2016 de resultaten zullen bekend gemaakt worden. Meer informatie via de contactpersoon; Mevr. Raphaela Delahaye MA, BeIPD-COFUND Project Manager (beipd@ulg.ac.be).
|
5. Necrologie
C’est avec tristesse que nous annonçons le décès de Paul Bruyère, quelques jours avant Noël.
Né en 1958, Paul Bruyère fut, après ses études de droit, professionnellement actif dans le secteur des assurances et il enseigna la méthodologie du droit et le droit des assurances à la Haute École Libre Mosane. Un produit de cet enseignement est son Lexique juridique : Assurances de dommages (2008).
En outre, l’histoire était sa passion, surtout l’histoire de la principauté de Liège et de sa cathédrale, sous tous ses aspects. Il s’intéressa particulièrement à l’histoire du livre à Liège et fut co-éditeur, en 2009, du volumineux Florilège du livre en principauté de Liège du ixe au xviiie siècle. Habitant à Liège, mais d’origine visétoise, il consacra aussi quelques études à Visé, où il fut un membre fidèle de la compagnie des arquebusiers. En explorant la riche tradition dont les arquebusiers actuels sont les héritiers, Paul Bruyère publia plusieurs études sur les compagnies assermentées de la principauté de Liège.
Comme juriste, il avait une attention toute particulière pour l’histoire du droit, et il a sauvé de l’oubli quelques grands procès liégeois du xvie au xviiie siècle. Son expertise se révéla surtout lorsqu’il traita de sujets typiquement liégeois, comme la composition des recueils de droit, nommés paweilhars, ou de l’usage de la traille de la cathédrale Saint-Lambert pour afficher les lois et coutumes du pays de Liège. Paul Bruyère n’était pas seulement un expert de l’analyse détaillée ; il écrivit aussi de belles synthèses, comme son article sur les sources du droit public liégeois.
Vu ses grandes qualités académiques, Paul Bruyère fut nommé par le ministre de la justice en tant que membre de la Commission royale pour la publication des anciennes lois et ordonnances de la Belgique ; il en résulta ses articles sur le cerquemanage et sur les livres de droit à Liège.
En homme très actif, il avait encore beaucoup de projets, notamment celui d’une Anthologie du document historique, élaboré en co-direction avec son épouse Marie-Guy Boutier ; Paul Bruyère ne verra pas le livre achevé, mais il sera mené à terme en sa mémoire. Il nous laisse ses publications (dont la plupart son en accès libre sur academia.edu) comme témoignages de son amour du droit et de l’histoire, et l’on espère qu’une nouvelle génération de jeunes chercheurs lui rendra hommage en continuant son travail sur sa patrie, le pays de Liège.
- Frank Soetermeer (1949-2016)
Net toen we de laatste hand legden aan deze Courant, bereikte ons nog een andere droeve mare, nl. het bericht dat Frank Soetermeer overleden is. Frank Soetermeer, geboren in 1949, was al vroeg gepassioneerd door de rechtsgeschiedenis, want reeds als student was hij werkzaam in Robert Feenstra’s instituut in Leiden. Het wekte dan ook geen verbazing toen hij daar later wetenschappelijk medewerker werd. Daarop volgde in de jaren tachtig een aanstelling als universitair docent rechtsgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij een vijftiental jaren actief was. In 2005 was hij ook nog heel even aangesteld aan de Erasmusuniversiteit Rotterdam. Frank Soetermeer was een grote kenner van het geleerde recht in de twaalfde en dertiende eeuw. In zijn proefschrift bij Robert Feenstra, dat hij in 1990 verdedigde, bestudeerde hij de productie van juridische handschriften in Bologna. Zijn boek De pecia in juridische handschriften groeide uit tot een standaardwerk, zodat in 1997 een Italiaanse en in 2002 een Duitse versie het licht zagen. Bij zijn studie van de middeleeuwse ‘kopieercentra’ besteedde Frank Soetermeer niet enkel aandacht aan de juridische, maar ook aan de materiële aspecten, zoals bv. de verschuldigde taksen. Vanuit zijn aandacht voor de Bolognese rechtsliteratuur, bestudeerde hij ook diverse grote manuscripten en juristen. Bij die laatste vallen vooral zijn studies over de zonen van Accursius op. Ook aan andere grote juristen zoals de Revigny, de Belleperche, Durand wijdde hij publicaties. Een staalkaart van zijn werk is te vinden in zijn collectie Livres et juristes au moyen âge die in 1999 verscheen in de prestigieuze Bibliotheca eruditorum. Met Frank Soetermeer verdwijnt een van de grote Nederlandse kenners van het middeleeuwse ius commune die ons vakgebied tot ver buiten de eigen landsgrenzen op de kaart gezet heeft.
|
|
Met vriendelijke groet,
De Redactie
Dirk Heirbaut,
Elisabeth Bruyère,
Bruno Debaenst,
Frederik Dhondt,
Stefan Huygebaert,
Sebastiaan Vandenbogaerde,
Matthias Van Der Haegen,
Maarten Vankeersbilck,
Amélie Verfaillie
Alain Wijffels.
|
Wilt U bepaalde vragen, mededelingen of aankondigingen van congressen, boeken e.d. over rechtsgeschiedenis of Romeins recht via deze lijst laten verspreiden, mail dan naar: courant@ugent.be
De voorgaande nieuwsbrieven kan U vinden op: www.rechtsgeschiedenis.be
Deze boodschap is U toegezonden omdat uw emailadres voorkomt in de lijst van ca. 400 rechtshistorische belangstellenden die bijgehouden wordt door het Instituut voor Rechtsgeschiedenis van de Universiteit Gent. Komt uw naam bij vergissing in deze lijst voor en wilt U geen verdere mails over rechtsgeschiedenis ontvangen, stuur dan een e-mail naar de redactie. Uw naam zal dan uit de lijst verwijderd worden. Mogen wij de abonnees van de nieuwsbrief vragen steeds de wijziging van hun emailadres mee te delen.
|
